Wetswijziging ‘Prenataal huisbezoek door de JGZ’ aangenomen
Op 22 juni 2021 heeft de Tweede Kamer de wijziging van de Wet publieke gezondheid aangenomen waarin staat dat alle gemeenten een prenataal huisbezoek door de jeugdgezondheidszorg (JGZ) aan zwangeren en/of hun gezinnen in een kwetsbare situatie moeten aanbieden. Hierna gaat het wetsvoorstel naar de Eerste Kamer. Nadat het wetsvoorstel door de Eerste Kamer is aangenomen, ondertekend is door de Koning en de minister van VWS en is gepubliceerd in het Staatsblad, kan de wet ingaan. Naar verwachting is de ingangsdatum 1 januari 2022. Voor het prenatale huisbezoek door de JGZ wordt jaarlijks een budget van 5,3 miljoen euro in het gemeentefonds gestort. Sociaalwerkorganisaties kunnen hierover zelf actief in gesprek gaan met hun gemeente.
Momenteel biedt een aantal gemeenten al een prenataal huisbezoek door de JGZ aan. Met de wetswijziging wordt ervoor gezorgd dat alle gemeenten in Nederland het huisbezoek vanaf 2022 gaan aanbieden. Concreet betekent de wetswijziging dat de jeugdverpleegkundige al vroeg in de zwangerschap, na signalering door de verloskundig zorgverlener, hulp en ondersteuning kan bieden aan zwangeren en hun gezinnen in een kwetsbare situatie. Hierbij staat voorop dat het prenatale huisbezoek op basis van vrijwilligheid is.
Waarom de JGZ?
De jeugdverpleegkundige kent het sociale domein en heeft de benodigde expertise om een zwangere en haar gezin in een kwetsbare situatie te begeleiden. Ook kan er zo voor de geboorte al het vertrouwen worden opgebouwd met de (aanstaande) ouders en kan er continuïteit worden geboden. Het prenataal huisbezoek aan (aanstaande) ouders in een kwetsbare situatie is een belangrijke versterking van het actieprogramma Kansrijke Start. Met het actieprogramma wordt gestimuleerd dat partijen rondom de eerste 1000 dagen van een kind lokaal de handen ineenslaan om meer kinderen een kansrijke start te bieden.
Sociaal werk aanhaken:
De VNG steltde in de memorie van toelichting bij de voorgestelde wetswijziging dat de JGZ niet in alle gevallen de meest geschikte partij is, denk bijvoorbeeld aan gezinnen met zware sociale problematiek. Zij vraagt in hoeverre er ruimte is voor lokale invulling. Het wetsvoorstel regelt dat de gemeente moet zorgen voor prenataal huisbezoek bij zwangere vrouwen en hun gezinnen in een kwetsbare situatie. Indien de JGZ op basis van dit huisbezoek constateert dat er sprake is van zware problematiek, heeft de JGZ de vrijheid om andere hulpverleners in te schakelen.
De VNG stelt dat om tot een goede samenwerking te komen met partijen rond de geboortezorg en de JGZ-afspraken moeten worden gemaakt en processen worden ingericht. Voor de Kansrijke Start lokale coalities zal dit geen probleem zijn. Echter voor de ruim overige 200 gemeenten betekent het volgens de VNG in de meeste gevallen een extra inspanning om een lokale keten in te richten.
Vrouwen in kwetsbare posities
Ook werd vooraf bij de bespreking van dit wetsvoorstel aangegeven dat het begrip «kwetsbaar» verschillend kan worden ingevuld: 'Daarentegen biedt de duiding van zwangere vrouwen en/of gezinnen in een kwetsbare situatie (zie paragraaf 3) hiervoor handvatten. Tegelijkertijd is het ook belangrijk ruimte over te laten aan de professionaliteit van zorgverleners. Daar komt bij dat «kwetsbaar» een dynamisch concept is waarbij tevens sprake kan zijn van beschermende factoren. Momenteel wordt door verschillende experts gewerkt aan het meetbaar maken van dit begrip. De suggestie om «kwetsbaarheid» te vervangen door «in een kwetsbare situatie» is overgenomen.'
Voor meer informatie zie de speciale pagina prenatale screening op de website rijksoverheid Kansrijke start; en hier de memorie van toelichting mbt dit wetsvoorstel; en hier de kern van het wetsvoorsel Prenataal huisbezoek.
