Skip to main content
Impact

Veerkrachtig opgroeien

We leven in een welvarend land, maar toch leven ruim 115 duizend Nederlandse kinderen onder de armoedegrens (CBS, 2024). Er zijn zorgen over de mentale gezondheid van jongeren die kampen met stress, angst en onzekerheid, deels door de druk van school en sociale media. De jeugdzorg is steeds meer een vangnet geworden voor maatschappelijke problemen zoals prestatiedruk, bestaanszekerheid en eenzaamheid: inmiddels heeft één op de zeven kinderen te maken met de jeugdzorg.

Wij geloven in de kracht en talenten van kinderen en jongeren. Binnen het kinder- en jongerenwerk zien we dagelijks hoe vroegtijdige ondersteuning, bewustwording en talentontwikkeling jongeren helpen om zich in positieve zin te ontwikkelen. We zijn aanwezig in de leefwereld van jongeren, signaleren vroegtijdig en kunnen zo kleine problemen klein te houden. Het kinder- en jongerenwerk is de verbindende schakel in het aanpakken van grote maatschappelijke vraagstukken. Denk aan de groeiende sociaaleconomische ongelijkheid, polarisering, verharding van jeugdcriminaliteit en de toenemende druk op de (jeugd)zorg. Wij zijn er om jongeren te bereiken, ondersteunen, verbinden en activeren richting bijvoorbeeld een opleiding, werk of constructieve vrije tijd. Om zo een duurzame, positieve verandering in het leven van jongeren te bewerkstelligen.

Versterken van mentale weerbaarheid

De mentale gezondheid van de jeugd staat onder druk. Niet alle kinderen en jongeren zijn gebaat bij jeugdhulp; ook andere vormen van laagdrempelige ondersteuning in de wijk kunnen effectief zijn. Vanuit het samenspel tussen jongerenwerk en jeugdzorg zijn hoopgevende initiatieven ontwikkeld. Via jongerengroepen zoals Join Us en Even Niet Alleen van R-Newt faciliteert het jongerenwerk groeiplekken waar jongeren persoonlijke aandacht en plezier vinden en veerkracht ontwikkelen. Je vindt sterke praktijkvoorbeelden in de bundel Samen werken aan mentale weerbaarheid (2024). Hogeschool van Amsterdam onderzoekt de randvoorwaarden, werkzame elementen en knelpunten in het samenspel tussen jongerenwerk en jeugdzorg.

Voorkomen van jeugdcriminaliteit

Jongerenwerk draagt bij aan het voorkomen van (jeugd)criminaliteit, door jongeren in kwetsbare situaties te bereiken, laagdrempelig contact te maken en jongeren een perspectief te bieden. We onderzoeken deze rol van het jongerenwerk in het project Drop In, uitgevoerd door Hogeschool van Amsterdam, Saxion Hogeschool en Hogeschool Zuyd. In 2024 deed de Staatscommissie MDMA een dringende oproep om meer geld vrij te maken voor jongerenwerk om de zogenoemde ‘jonge aanwas’ in de drugscriminaliteit te voorkomen. Ook wordt onze meerwaarde erkend in de aanpak van jongeren en wapens: aanbevolen wordt om outreachende jongerenwerkers in te zetten om jongeren actief te benaderen en mogelijk escalerende conflicten in de kiem te smoren (NSCR, 2024).

Voorkomen van armoede en schulden

Een op vijf Nederlandse jongeren kampt met geldzorgen (Unicef, 2022). Geldzorgen, armoede en schulden vormen een risico voor de ontwikkelkansen van jongeren. In tegenstelling tot schuldhulpverleners, lukt het kinder- en jongerenwerkers vaak wel om deze doelgroep vroegtijdig te bereiken. Ervaringen met de inzet van jongerenwerkers in het mbo op het gebied van schuldpreventie zijn in 2024 beschreven in de handreiking Nooit meer skeer. Kinder- en jongerenwerkers zijn onmisbaar in een integrale armoede- en schuldenaanpak. Toch zijn er per gemeente nog grote verschillen in het type aanbod op dit vraagstuk, blijkt uit onderzoek van de Hogeschool van Amsterdam.

Alternatieven bieden voor jeugdzorg

Eén op de zeven kinderen en jongeren doen een beroep op jeugdzorg (Nederlands Jeugdinstituut, 2023). Jongerenwerk en jeugdzorg kunnen elkaar versterken als het gaat om die zo belangrijke taak: de zorg voor de meest kwetsbare jongeren en hun gezinnen. Samen brengen we het beste van twee werelden. Gezien de lange wachtlijsten en grote tekorten in de jeugdzorg, zijn alternatieven om jongeren te helpen hard nodig. Er zijn diverse voorbeelden in het land waar professionals uit de (jeugd)zorg en welzijn in goed samenspel groeikansen van jongeren vergroten, zoals de BOOST-groepen in Utrecht. Meer veelbelovende voorbeelden zijn in deze brochure gebundeld. Er is een structurele investering nodig in voorzieningen zoals het jongerenwerk: Nederland telt circa 2.000 jongerenwerkers tegenover 44.000 jeugdzorgprofessionals.

Bruggen slaan tussen wijk en school

In het onderwijs zijn steeds meer jongerenwerkers actief om een brug te slaan tussen jongeren en ouders, onderwijs, zorg en veiligheid. Zij maken de verbinding tussen de wereld van de wijk waarin het kind woont en de schoolwereld. In veel gemeenten zijn tijdelijke NPO-gelden vanuit de coronacrisis ingezet om de inzet van jongerenwerkers in school een impuls te geven. Eind 2024 bleken bijna alle gemeenten tevreden over deze samenwerking en een ruime meerderheid wil deze verduurzamen. De inzet van jongerenwerk in school heeft haar meerwaarde bewezen, zo blijkt onder meer uit onderzoek in Amsterdam vanuit het Lectoraat Youth Spot.

Bevorderen van gelijke kansen voor kinderen

Kinderwerkers spelen een essentiële rol in de ondersteuning van kinderen, vooral diegenen die opgroeien in kwetsbare omstandigheden. Kinderwerkers bieden een veilige omgeving, helpen bij het ontwikkelen van sociale vaardigheden en talenten, signaleren problemen vroegtijdig en geven kinderen een stem. Hun nauwe samenwerking met ouders, scholen, vrijetijdaanbieders, politie en hulpverleners maakt hen een onmisbare schakel binnen het netwerk rond het kind. Het is tijd dat het kinderwerk op waarde wordt geschat. Eerste stappen voor verbetering zijn gezet vanuit het Nederlands Jeugdinstituut (NJI) dat in 2021 doel en betekenis van het kinderwerk heeft onderzocht. Sociaal Werk Nederland ontwikkelt in 2025 samen met leden, het NJI, BV Jong, Hogeschool Utrecht en Hanzehogeschool Groningen een plan voor praktijkgericht onderzoek naar het kinderwerk.

Kennis en inzichten

Onze inzet rendeert vooral op de langere termijn: het duurzaam kunnen bouwen aan vertrouwen en netwerken met jongeren, gezinnen en maatschappelijke partners. Dit blijkt uit meerdere onderzoeken van het lectoraat Youth Spot (Hogeschool van Amsterdam) naar de effectiviteit van het  jongerenwerk. Hieruit blijkt onder meer dat jongerenwerk groeikansen biedt voor de persoonlijke ontwikkeling en maatschappelijke participatie van jongeren in sociaal kwetsbare situaties. Dit kan voorkomen dat jongeren persoonlijke en sociale problemen ontwikkelen of dat deze verergeren. Het preventief werken veronderstelt wel dat jongerenwerkers een veilige en ondersteunende (leer)omgeving voor jongeren faciliteren waarbinnen zij hun sociale netwerken kunnen versterken en mogelijkheden krijgen aangereikt om te participeren. Investeren in jongerenwerk kan ook zorgkosten helpen verminderen: in een maatschappelijke businesscase uitgevoerd door Participe Advies in opdracht van het ministerie van VWS (2021) is uitgewerkt dat de besparing kan oplopen tot 45 miljoen euro. Want jongerenwerk voorkomt zorg en vergroot de sociale cohesie.

Actueel

De laatste ontwikkelingen

Nooit meer Skeer werkbezoek om opbrengsten pilot verder te brengen
Nooit meer Skeer werkbezoek om opbrengsten pilot verder te brengenActueel

Nooit meer Skeer werkbezoek om opbrengsten pilot verder te brengen

6 februari 2025
Gepubliceerd op Om de opbrengsten van het pilotproject Nooit meer Skeer verder te brengen en met elkaar in gesprek te gaan over wat nodig is om jongeren uit de schulden…
Opbrengsten Drop In en vooruitblik 2025
Opbrengsten Drop In en vooruitblik 2025Actueel

Opbrengsten Drop In en vooruitblik 2025

6 januari 2025
Gepubliceerd op Drop In: Wat kun je samen een hoop bereiken in een jaar. Samen met jongerenwerkers, onderzoekers en andere betrokkenen hebben we belangrijke stappen gezet in het verduidelijken en…
Handreiking: kansrijk partnerschap voor jeugd en gezin
Handreiking: kansrijk partnerschap voor jeugd en gezinActueel

Handreiking: kansrijk partnerschap voor jeugd en gezin

9 december 2024
Gepubliceerd op Lange wachttijden, tientallen hulpverleners die over de vloer komen bij jeugdigen en gezinnen en één op de zeven jeugdigen die een vorm van jeugdzorg krijgt… het stelsel is…
Meer actualiteit

Praktijkvoorbeelden

Basis jeugdhulp in Groningen

Van 140 aanbieders naar één aanbieder, dichtbij het gezin. In Groningen is de jeugdhulp georganiseerd als algemene voorziening, er is geen formele indicatie meer voor nodig. Gemeente, professionals én bewoners zijn enthousiast.

Ambulant kinderwerk

In Nijmegen is het kinderwerk nu volledig geïntegreerd in de wijken. Door aanwezig te zijn op straat, in speeltuinen en andere plekken in de buurt, kunnen kinderwerkers beter inspelen op de behoeften van kinderen en gezinnen.

Groepsgericht werken in wijken

Jongeren die op de wachtlijst stonden voor individuele hulpverlening, worden in Utrecht groepsgericht succesvol begeleid in buurthuizen. De stuurgroep Hervormingsagenda Jeugd kwam in 2024 op werkbezoek en liet zich inspireren door de collectieve kracht.

Krachtig jongerenwerk op school

In Culemborg zijn jongerenwerkers actief op vo-scholen: ze zijn er voor leerlingen, zowel individueel als groepsgericht, ondersteunen het schoolpersoneel en vormen een onmisbare brug in de samenwerking tussen andere professionals in en om school, waaronder zorgpartners en de politie.

Meer praktijkvoorbeelden

In de ideeënbundel Beproefde formules, gedurfde experimenten vind je inspirerende voorbeelden vanuit de praktijk, zoals de kinder-ouder-wijkvisie bij Travers in Zwolle (p.20).

Download de publicatie

Downloads

Handige documenten

Benut deze selectie van nuttige actuele downloads.

Aan de slag met kansrijk partnerschap. Dienend aan jeugd en gezin (ActiZ Jeugd, november 2024)

Downloaden

Inspiratiebundel Samen werken aan mentale weerbaarheid van jongeren (januari 2024)

Downloaden

Infographic Kinderwerk (Nederlands Jeugdinstituut, 2021)

Downloaden

Infographic Jongerenwerk (Nederlands Jeugdinstituut, 2019)

Downloaden

De preventieve kracht van het jongerenwerk (Hogeschool van Amsterdam, 2019)

Downloaden

Maatschappelijke businesscase jongerenwerk voor gemeenten (Participe Advies, 2017)

Downloaden

Neem contact met ons op

Jolanda Sonneveld

Senior adviseur jeugd en opgroeien