De toeslagenaffaire heeft op pijnlijke wijze blootgelegd hoe de Nederlandse rechtsstaat tekortschiet, vooral voor de meest kwetsbaren in onze samenleving. De bureaucratie is voor velen een ondoordringbaar doolhof, wat leidt tot onzekerheid en wantrouwen richting de overheid. Kleine problemen worden vaak onnodig groot: dat is ingrijpend voor de betrokkenen en duur voor de samenleving. In het rapport De gebroken belofte van de rechtsstaat wordt de noodzaak benadrukt van een simpeler en toegankelijker stelsel van wetten en beleid rondom bestaanszekerheid. En het belang van een landelijk dekkend netwerk van sociaaljuridische ondersteuning.
Zo ver is het nog lang niet. In bijna iedere gemeente is er een lokaal aanbod aan eerstelijns sociaaljuridische ondersteuning, maar dit aanbod is versnipperd en overal net weer anders geregeld. Voor inwoners is hulp vaak lastig vindbaar, omdat het onder verschillende benamingen en door een waaier aan organisaties wordt aangeboden (Significant Public, 2023). In gemeenten met veel inwoners in armoede blijkt er bovendien relatief minder ondersteuning beschikbaar (Hogeschool van Utrecht, 2024). Ook uit een recente inventarisatie door De Argumentenfabriek blijkt dat fiscale rechtshulp in Nederland een lappendeken is. Er is veel variatie in de beschikbaarheid en bereikbaarheid van sociaaljuridische (rechts)hulp, die nu te afhankelijk is van je postcode.
Sociaal Werk Nederland vindt dat elke burger toegang moet krijgen tot laagdrempelige hulp bij ingewikkelde regelingen en toeslagen, bijvoorbeeld door sociaal raadslieden.