Blog Sezgin Yilgin: Stijgende zorgkosten? Appels en peren

Met verbazing bekeek Sezgin Yilgin, senior adviseur Inkoop en Financiering, de laatste CBS-cijfers. Een flinke stijging van de uitgaven aan sociaal werk? Was het maar waar!

De zorguitgaven stijgen explosief, blijkt uit nieuwe cijfers van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS). In 2024 namen de totale uitgaven met 8,9 procent toe. De sterkste stijging zat volgens het CBS in de post ‘Jeugdzorg, opvang en overige welzijn’: van 23,6 miljard in 2023 naar 27,1 miljard vorig jaar, een toename van maar liefst 14,9 procent. Op basis van deze cijfers melden diverse nieuwsmedia dat de kosten in “onder andere de branche welzijn” het hardst stijgen.

Bij dit nieuws zal menig directeur-bestuurder in het sociaal werk de wenkbrauwen fronsen. Hoezo stijging? De verwarring ontstaat doordat het CBS zeer verschillende branches in één restcategorie bij elkaar heeft geveegd: jeugdzorg, kinderopvang, asielzoekersopvang, beschermd wonen, maatschappelijk werk en ‘overig welzijnswerk’. Dat is natuurlijk appels met peren vergelijken. Op deze manier wordt de indruk gewekt alsof de hele branche sociaal werk groeit (was het maar waar!), terwijl de toename vooral wordt veroorzaakt door hogere kosten in onder andere de jeugdzorg.

Wat de cijfers verbloemen, is dat de structurele investeringen in het sociaal werk juist achterblijven. De begroting voor het welzijnswerk schommelt al een jaar of tien rond de drie miljard euro, terwijl het aantal medewerkers in de branche daalde van circa 90.000 naar 70.000. Gemeenten, die het sociaal werk inkopen, staan er financieel beroerd voor. Een recente analyse van onderzoeksbureau BMC van gemeentelijke kadernota’s laat zien dat ook de vooruitzichten somber zijn: structurele tekorten dreigen, ook na 2026. 2028 wordt zelfs genoemd als het ‘nieuwe ravijnjaar’.

“Het sociaal domein is de voordeur van de zorg, niet de achterdeur!”

Laten we een paar feiten op een rij zetten:

• In 2040 is een kwart van de bevolking 65-plus; het aantal 80-plussers stijgt van 900.000 dit jaar, naar 1,6 miljoen in 2040.
• De netto zorguitgaven conform de VWS-begroting nemen toe van 100,3 miljard euro in 2025 naar 134,4 miljard euro in 2030 — een verwachte stijging van 34 procent (!) in slechts vijf jaar.
• De uitgaven aan het sociaal domein blijven al jaren steken rond de 9 miljard euro.

Kortom: de zorguitgaven schieten omhoog, maar de aanpak van onderliggende oorzaken blijft onderbelicht én ondergefinancierd. Want juist duurzaam investeren in het sociaal domein en sociaal werk kan toekomstige zorgkosten helpen voorkomen! Zo laat recent onderzoek van ABF zien dat één extra sociaal werker op termijn gemiddeld ruim 3,5 zorgmedewerkers scheelt. Sociaal werk heeft een bewezen preventieve werking, of het nu gaat om de eerstelijnszorg, de ouderenzorg, de geestelijke gezondheidszorg of het jeugddomein. Het sociaal domein is de voordeur van de zorg, niet de achterdeur!

Begrijp jij nog waarom we wél de symptomen bestrijden, maar de oorzaken niet aanpakken?

We hebben inmiddels contact opgenomen met de onderzoekers van het CBS, want deze vreemde combinatie van zorgbranches leidt tot onderzoekscijfers die verbazing wekken en verwarring zaaien. Veel beter is om van ‘welzijn’ een eigenstandige, volwaardige onderzoekscategorie te maken. Die qua investeringen hopelijk in de komende jaren een stijgende trend laat zien.

Deel deze pagina via