Sociale samenhang als topprioriteit

In twee belangrijke nieuwe rapporten roept het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP) het kabinet op om aandacht te hebben voor de structurele ongelijkheid in ons land. In zijn blog sluit Lex Staal zich van harte bij deze oproep aan, nu het aankomt op ingewikkelde financiële keuzes in de Voorjaarsnota.

Het kabinet zegt voor taaie financiële keuzes te staan bij het opstellen van de Voorjaarsnota, als eerste voorzet voor de begroting van 2026. Gemeenten doen een dringend appel om het beruchte ‘ravijnjaar’ te dempen. Er moet extra geld naar defensie. Er zijn investeringen nodig om de klimaatdoelen te halen. Er ligt een uitspraak van de rechter over extra stikstofmaatregelen. En laatst kwam daar het advies Groeipijn van de commissie-Van Ark overheen, met de conclusie dat geplande miljardenbezuinigingen in de jeugdzorg onhaalbaar zijn. Het lijkt het resultaat te zijn van het op de lange baan schuiven van politiek ingewikkelde keuzes.

Deze week drukte het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP) in het rapport Sociale en Culturele Ontwikkelingen 2025 het kabinet op het hart om bij die lastige financiële afwegingen vooral ook aandacht te hebben voor de structurele ongelijkheid in ons land. Want die gevolgen zijn ingrijpend, waarschuwt het SCP. Niet alleen voor de levens van de mensen die het minder goed hebben getroffen, voor hun betrokkenheid bij de samenleving en hun vertrouwen in de overheid. Als de leefwerelden van mensen met veel en weinig hulpbronnen steeds verder uit elkaar drijven, tast dit uiteindelijk de sociale samenhang aan. Sla de Atlas van Afgehaakt Nederland er maar op na. En als je het SCP-rapport goed leest, wie is dan eigenlijk van wie afgehaakt?

Dit geldt net zo goed online: in een ander recent rapport (Digitaal vervlochten, maar ook verbonden?) benoemt het SCP digitalisering als extra uitdaging voor het samen leven in Nederland. Hoog opgeleide mensen profiteren het meeste van nieuwe digitale technologieën, terwijl anderen verder achterop raken.

Het SCP stelt terecht vast – en sociaal werkers voelen dit al in de dagelijkse praktijk – dat er in de afgelopen jaren fors is bezuinigd op de budgetten van gemeenten om mensen in kwetsbare posities te helpen. Overigens niet overal: het heeft ook te maken met hoe gemeenten zelf omgaan met het maken van keuzes in tijden van krapte. Hoe dan ook, nieuwe bezuinigingen hakken er direct in en leiden onvermijdelijk tot het nog verder snijden in sociaal werk, schuldhulpverlening en voorzieningen in wijken en buurten. Veel van onze leden merken die effecten al, nu veel gemeenten noodgedwongen voorsorteren op bezuinigingen in 2026.

Sturen op de kwaliteit van de samenleving vraagt om een onderstroom van samenhangend en duurzaam beleid waardoor mensen effectief worden ondersteund en zij het vertrouwen in de samenleving behouden. Een samenleving die tegen een stootje kan en waarin er verschillen mogen zijn, maar groepen niet verder tegenover elkaar komen te staan. Met alle transformatiedoelen om mensen meer aandacht te laten hebben voor gezond leven, samenkracht en daardoor preventie, is het onbegrijpelijk dat juist voor de versteviging daarvan steeds minder geld beschikbaar komt. Eén euro geïnvesteerd in het sociaal domein, levert de samenleving 1,60 euro op. De impact van sociaal werk is dubbel en dwars bewezen. Neem deze overweging mee in de Voorjaarsnota, is de oproep van het SCP als onafhankelijk adviesorgaan. Een oproep aan de politiek waarbij ik mij uit de grond van mijn hart aansluit.

We nemen deze nieuwe rapporten mee onder de arm naar de bestuurlijke overleggen over het Aanvullend Zorg- en Welzijnsakkoord (AZWA). Want je kunt niet aan de ene kant willen bouwen aan gezondheid en preventie en in wijken en buurten, om die aan de andere kant te ondergraven met bezuinigingen. Investeer in de sociale basis, in hechte gemeenschappen en in laagdrempelige voorzieningen die eraan bijdragen dat iedereen kansen krijgt om mee te doen: dat is de boodschap die wij met klem blijven afgeven. En die nu extra wordt gestut door de SCP-rapporten.

Deel deze pagina via