Hoe jongerenwerker Katie jongeren helpt om meer te zijn dan hun probleem

Voor jongerenwerker Katie Jayne Eppenhof is haar werk meer dan een baan. Ze is er altijd voor jongeren: op straat, op school, online én in het jongerencentrum waar iedere jongere welkom is. Ooit worstelde ze zelf met suïcidale gedachten, nu helpt ze anderen hun talent te vinden. Katie Jayne: “Ik wil dat jongeren zichzelf door mijn ogen zien.” 

Katie Jayne Eppenhof heeft geen 9-tot-5 mentaliteit. Als jongerenwerker is ze er wanneer jongeren het nodig hebben. Ook in de avond. Pas vlak voordat ze gaat slapen zet ze haar telefoon op afwezig. Jongeren die haar dan appen krijgen automatisch een bericht. Je kunt altijd chatten met 113, staat erin. Voor het geval ze in nood zijn en niet weten wie hen kan helpen.

Twaalf jaar werkt Katie Jayne nu als jongerenwerker in de Tilburgse wijk Reeshof. Samen met haar collega’s is ze op de plekken waar jongeren zijn. De hangplekken in de wijk natuurlijk. Daarnaast komt ze op scholen, waar ze aanschuift voor een praatje tijdens de pauze. Ook via social media maakt ze contact met jongeren. ‘We leren jongeren kennen door op hun plekken te zijn. De ene keer gaan we voetballen, de andere keer muziek maken. Soms hebben jongeren behoefte aan ondersteuning, bijvoorbeeld bij een sollicitatie. Of ze willen gewoon even kletsen. We vinden het belangrijk om met jongeren te praten over hun talenten en de dingen waar ze energie van krijgen.’

“Jongeren hebben gauw door dat je er echt voor hen bent”.

Zonder hulpvraag

Katie Jayne en haar collega’s bouwen een band op met de jongeren. ‘Ze hebben gauw door dat je er echt voor hen bent,’ vertelt ze. ‘En daardoor komen ze vaak uit zichzelf naar ons jongerencentrum toe. Niemand komt omdat het moet. En een hulpvraag heb je niet nodig. Bij ons mag je er gewoon zijn.’

Dat Katie Jayne twaalf jaar geleden besloot om jongerenwerker te worden, is niet voor niets. Ooit was zij zelf een jongere die aan zelfdoding dacht. ‘Ik heb enorm geworsteld met het leven,’ vertelt ze. ‘Hulp vragen vond ik moeilijk. Daardoor voelde ik me eenzaam en was er altijd een soort leegte. Niet dat de mensen er niet waren, maar ik durfde hen niet in vertrouwen te nemen en was bang om tot last te zijn. Ik worstelde steeds vaker met suïcidale gedachten.’

Met hulp van een psycholoog ging het langzaam beter. ‘Zij vroeg niet alleen naar mijn problemen, maar wilde ook weten waar ik energie van kreeg. Ik weet nog dat ik dacht: oh, maar… jij vindt mij dus niet gek of gestoord? Bij haar kon ik meer zijn dan mijn probleem. Dat heeft me veel gebracht. Ik leerde omgaan met mijn emoties en ik raakte bevriend met mensen die mij serieus namen. Het lukte steeds beter om contact te maken met mijn hart en steun van anderen te accepteren.’

“‘Als puber had ik dat nooit kunnen bedenken, toen dacht dat ik helemaal niks kon”.

Energie krijgen

In diezelfde periode behaalt Katie Jayne een diploma voor sociaal werk. Twaalf jaar later – in 2024 – wordt ze uitgeroepen tot Sociaal Werker van het Jaar. ‘Ik had zoiets van: “Wow, ik heb écht iets heel groots bereikt!” Als puber had ik dat nooit kunnen bedenken, toen dacht dat ik helemaal niks kon.’

Je zit beter in je vel als je het gevoel hebt dat je iets kunt, weet Katie Jayne uit ervaring. Daarom laat ze jongeren graag ervaren waar ze goed in zijn en waar ze energie van krijgen. “Soms sta ik met iemand te zingen, met wie het helemaal niet lekker gaat. Maar op dat moment draait het daar even niet om. Bij ons mag het over problemen gaan, maar het mag ook gewoon leuk zijn.”

Als jongerenwerker kan ze er niet omheen om te praten over zelfdoding. Katie Jayne vindt het een belangrijk thema. ‘Ik stel me weleens voor wat het mij gebracht zou hebben als iemand naar mij had kunnen luisteren. Juist daarom wil ik het er graag over hebben als iemand met die gedachten worstelt.’

“Je wilt dat jongeren weten dat je te vertrouwen bent. Dat zet je soms voor een dilemma”.

Spagaat

Maar ze weet ook dat dit niet voor iedere jongerenwerker even makkelijk is. ‘Als een jongere zegt dat hij er niet meer wil zijn, dan heb je als jongerenwerker te maken met allerlei regels rondom veiligheid. Tegelijkertijd wil je dat jongeren weten dat je te vertrouwen bent. Dat zet je soms voor een dilemma: deel je wel of niet de signalen van zelfdodingsgedachten met anderen?’ legt Katie Jayne uit.

‘Terwijl jongeren juist niet willen dat je het tegen de ouders vertelt, omdat ze denken dat de problemen thuis alleen maar erger worden. “Als jij het gaat vertellen, dan deel ik niets meer met jou”, zeggen ze dan.

Daardoor durven jongerenwerkers er niet altijd naar te vragen. Anders belanden ze mogelijk in een spagaat: deel ik de signalen wel of niet? En om dat te voorkomen twijfelen ze om door te vragen naar zelfdodingsgedachten. Ze willen niet dat jongeren stoppen met praten of niet meer meedoen met activiteiten, terwijl dat juist een lichtpuntje in hun week is.’

“Ik kan tegen jongeren zeggen dat ik ze wél snap, want ik heb ook zo gedacht. Heel erg lang”.

Dat Katie Jayne ervaringsdeskundige is, biedt voordelen. “Niemand begrijpt mij”, zeggen jongeren soms, en “het komt nooit meer goed”. ‘Ik kan dan zeggen dat ik ze wél snap, want ik heb ook zo gedacht. Heel erg lang. En ik weet dat het ook anders kan. Dan vertel ik over mijn eigen ervaringen en maak soms zelfs grappen. Ik denk dat jongeren pas echt open worden als ze gelijkwaardigheid en veiligheid voelen. Dat ze zien dat ze niet de enige zijn die zich zo voelen en dat het leven soms moeilijk is.’

Ertoe doen

Katie Jayne is even stil en denkt na: ‘Weet je wat ik zo graag zou willen? Dat jongeren zichzelf door mijn ogen kunnen zien. Dan zouden ze in de gaten krijgen dat ze zoveel sterker zijn dan ze denken! Jongeren die in de hulpverlening vertellen hoe slecht het met ze gaat, worden vaak ook zo behandeld. “Jeetje, dat is heel heftig wat je hebt”, horen ze dan. Ze krijgen een diagnose. Hun probleem wordt uitgebreid onderzocht. Ja zie je wel… denken ze. Ik ben echt niet orde!’

‘Natuurlijk is het belangrijk om te kunnen vertellen waar je mee zit,’ benadrukt ze. ‘Aan iemand die goed kan luisteren en die je echt ziet. Alleen als je je slecht voelt vergeet je vaak ook waar je goed in bent,’ legt ze uit. ‘Daarom wil ze van jongeren weten waar ze blij van worden. Dat is zo belangrijk, anders is het alleen maar donker. Ik geloof dat je altijd lichtpuntjes kunt vinden.’

“Jongeren hebben het gevoel dat ze geen waardig mens zijn als ze niet genoeg presteren”.

Door de vele ontmoetingen met jongeren, weet Katie Jayne goed waar zij mee zitten. ‘In de kern worstelt het merendeel van de jongeren met het zelfbeeld: wie ben ik en doe ik ertoe? Ze hebben het gevoel dat ze geen waardig mens zijn als ze niet genoeg presteren. Ook de communicatie met ouders verloopt niet altijd vlekkeloos. Jongeren willen hun ouders niet tot last zijn of voelen zich onbegrepen door hen.’ Ook scheidingen, schooluitval, zorgen om geld en het vinden van een woonplek zijn zaken waar jongeren mee zitten. En ze ziet steeds meer jongeren met genderproblematiek, die zich onbegrepen en onveilig voelen.

Keerzijde

Katie Jayne maakt ook contact met jongeren via Whatsapp en social media. ‘Jongeren weten elkaar daar te vinden en ze zijn er beter in geworden om te delen wat er in ze omgaat,’ vertelt ze. Dat is mooi, maar ze ziet ook een keerzijde. ‘Waar jongeren vroeger zeiden: “ik heb een kutdag, zeggen ze nu veel sneller: ik wil dood”. Ik denk dat TikTok jongeren soms ook op ideeën brengt. Omdat ze zich herkennen in het gevoel van een persoon die deelt dat hij dood wil, of merken dat het aandacht oplevert.’

Er is een verschil tussen jongeren die eigenlijk willen zeggen “zie mij” en jongeren die diep vanbinnen echt niet meer weten waarom ze leven. Beide groepen hebben iets anders nodig, aldus Katie Jayne. ‘Een zorgtraject is bij de eerste groep meestal niet nodig. Zij hebben baat bij goede gesprekken met mensen in de omgeving. Ik maak me zorgen om jongeren die thuis komen te zitten. Wachtend op hulp, scrollen ze dag in dag uit door social media. Het algoritme past zich aan aan het lage zelfbeeld en speelt in op hun onzekerheden, waardoor ze zich alleen maar slechter gaan voelen.’

Dwarsdenker

Door de benoeming tot Sociaal Werker van het Jaar kan Katie Jayne het jongerenwerk nog beter onder de aandacht brengen. ‘Ik ben een heel eigenwijze jongerenwerker die dwars tegen systemen ingaat,’ lacht ze. ‘Maar blijkbaar is dat juist iets goeds en word je als dwarsdenker gewaardeerd.’ Het podium dat ze nu heeft, benut ze graag om de kracht van het jongerenwerk te laten zien. Ervaringsdeskundigheid wil ze een nog grotere plek geven. Onderzoek bewijst dat dit werkt. ‘En laten we ook vooral luisteren naar de stem en ervaringen van de jongeren zelf!’ zegt ze. ‘Daarom neem ik jongeren graag mee als ze ergens wordt uitgenodigd om te vertellen over het jongerenwerk.’

“Ik geef de garantie dat een jongere geen enkel pad alleen hoeft te bewandelen”.

Katie Jayne vindt dat Sociaal Werk Nederland en 113 meer moeten samenwerken om zelfdoding te voorkomen. ‘Het zou mooi zijn als jongeren die een gesprek voeren met 113, vaker worden verwezen naar de jongerenwerkers in hun buurt,’ zegt ze. ‘Tijdens het gesprek vertelt 113 aan hulpvragers waar ze meer hulp kunnen vinden. Het jongerenwerk is een van de mogelijkheden. We hebben inloophuizen waar jongeren altijd welkom zijn. Voel je je eenzaam? Hier zijn mensen om mee te praten en die naar je luisteren. Of je vindt bij ons een plek waar je gewoon even kan gamen zonder dat iemand je lastigvalt. Of een plek waar je nieuwe vrienden ontmoet. We hebben niet alle antwoorden op problemen klaarliggen, maar ik geef wel de garantie dat een jongere geen enkel pad alleen hoeft te bewandelen.’

Dit interview verscheen al eerder bij Samen Minder Suïcide, het platform van de Landelijke Agenda Suïcidepreventie. Je leest meer over de projecten voor jongvolwassenen op www.samenmindersuicide.nl/jongvolwassenen. Het originele artikel lees je hier.

Deel deze pagina via

Nieuws